علف های هرز مزارع گندم؛ شناسایی و مهار

ساخت وبلاگ
 نحوه خسارت زائی علف های هرز
1-آب و مواد غذایی مورد نیاز گیاه زراعی را جذب می کنند 
2- با افزایش تعداد برگ ها، فضا را برای گیاه زراعی کاهش می دهند.
3- با گسترش ریشه خود وگاه با تولید مواد سمی به محصول خسارت می زنند
4- باتولید بذرهای فراوان، سبب نامرغوبی محصول و یا ایجاد مسمومیت می شوند.
5- جایگاه زندگی برخی از آفات و بیماری ها بوده وخود ، عامل خسارت به محصول می گردند.
شناخت دقیق علف های هرز وآشنایی با دوره زندگی آنها ، به کشاورزان این امکان را می دهدتا با مدیریت علمی، موجب افزایش محصول شوند . همچنین با استفاده مژثر سموم و خودداری از مصرف بی رویه آنها، از بروز مقاومت در علف های هرز جلوگیری نمایید.

مهار علف های هرز گندم:
هدف ازمهار علف های هرز، ریشه کنی کامل آنها نیست بلکه مهار در حد مطلوب است. برای این منظور روش های مختلفی وجود دارد . استفاده از این روش ها به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
- گونه علف های هرز ،
- شرایط آب وهوایی منطقه،
- نوع خاک،
- کشت های متداول در منطقه 
- امکانات قابل دسترس
- شرایط اجتماعی واقتصادی .

روش های مهار علف های هرز:
1-پیشگیری: یکی از اصول اولیه کشاورزی صحیح، وارزان ترین راه جلوگیری از خسارت علف های هرز می باشد پیشگیری شامل اقداماتی است که از آلوده شدن و یا شدت گرفتن آلودگی یک منطقه جلوگیری می کند.

مهمترین اقدامات:
- بوجاری وپاکسازی بذرهای مصرفی از علف های هرز.
- جلوگیری از چرای دام هایی که قبلاً در مزارع آلوده به علف های هرز تغذیه کرده اند وخودداری از مصرف کودهای حیوانی یا خاک های آلوده به بذرها وباقیمانده علف های هرز.
- جلوگیری از به بذر نشستن علف های هرز حاشیه مزارع و جوی های آبیاری.
- جلوگیری از ورود بذرهای علف های هرز به مزارع ، با استفاده از آب  و ادوات کشاورزی.
- بازدید از مزارع واز بین بردن لکه های آلودگی علف های هرز
- ضدعفونی بذرها و مبارزه با آفات خاکزی و بذر زاد که موجب تولید گیاه زراعی قوی تر شده و رقابت آن را با علف های هرز افزایش می دهد.

2-روش های زراعی و مکانیکی:
*  تناوب زراعی: تناوب زراعی یعنی اینکه در یک برنامه منظم ، هر سال بخشی  از مزرعه را به محصول  معینی اختصاص دهیم . این کار می تواند  استقرار علف های هرز در مزرعه را کاهش داده و مهار آنها را آسان تر کند.

* رعایت اصول فنی کاشت: کاشت بموقع، تهیه بستر مناسب، رعایت عمق  کشت، تقویت وحاصلخیزی خاک و مهار آفات وبیماری ها،  مواردی است که محصول را در رقابت با علف های هرز موفق می کند.  رعایت تراکم کاشت  بوته ها، یکی از اقداماتی است که سبب می شود بوته های محصول، زودتر فضا را پر کرده و با ایجاد سایه، از رشد علف های هرز جلوگیری گردد.

* وجین:کندن علف های هرز با دست یا ابزارهای ابتدایی کشاورزی در مزارع کوچک و یا در موردمحصولاتی که روش های دیگر مهار علف های هرز در آنها امکان ندارد، اقدام مناسبی است.

* شخم:علاوه بر اماده سازی بستر خاک، به مهار علف های هرز کمک می کند.
1- شخم سطحی در زمان آیش:در ابتدای فصل بهار، هنگامی که علف های هرز در مراحل اولیه رویش هستند یک یا دو بار اقدام به استفاده از پنجه غازی یا دیسک سطحی شود.
2- شخم پس از آبیاری:چنانچه پس از تهیه بستر و پیش از کاشت محصول، مزرعه آبیاری شود، علف های هرز، سبز می شود. سپس با یک شخم سطحی با پنجه غازی یا دیسک به زیر خاک رفته و در دوره رشد رویشی گندم، از تراکم بسیار کمتری  بر خوردار خواهند شد این روش در مهار علف هرز چاودار بسیار مژثر است. 

* استفاده از رقم مناسب:چنانچه رقمی کشت شود که با شرایط آب و هوایی و خاک سازگار نباشد، در رقابت با علف هرز که بومی منطقه است موفق نبوده و مغلوب خواهد شد.

* دقت در زمان مصرف کودهای شیمیایی . به خصوص لازم است، کود سرک  پس از دفع علف های هرز داده شود

3-  مبارزه شیمیایی:آخرین روش مبارزه بوده ودر صورتی موفقیت آمیز می باشد که  با روش مبارزه تلفیقی(مجموعه ای از روش های مبارزه) به کار گرفته شود. همانگونه که روشن است استفاده از علف کش ها، مسائل و مشکلاتی را نیز بوجود می آورد .
-    آسیب زدن به سلامت انسان ها ،
-    آلودگی محیط زیست وآب های زیر زمینی،
-    تغییر نوع و گونه علف های هرز، 
-     و ایجاد مقاومت در علف های هرز ، مسائل و مشکلاتی هستند که استفاده از علف کش ها به وجود می آمورند.
 اما به دلیل افزایش جمعیت و نیاز به تأمین غذا، در شرایط فعلی مصرف علف کش ها، اجتناب ناپذیر است ، به نحوی که در کشور های پیشرفته  60تا85  درصد آفت کش های مصرفی را ، علف کش ها تشکیل می دهند.

 نکات فنی کاربرد علف کش ها در مزارع گندم:
یک علف کش انتخابی، بدون آسیب به گیاه زراعی،  سبب از بین بردن علف هرز می شود مشروط به" رعایت زمان ، میزان مصرف علف کش ،شیوه کاربرد  آن و رعایت توصیه های کارشناسان".
هر گیاه زراعی، در مرحله مشخصی از دوره زندگی به علف کش متحمل بوده و از سوی دیگر علف هرز در دوره خاصی از رویش ، به علف کش حساس می باشد شناخت این زمان ها به کشاورزان کمک می کند که با علف های هرز به موقع و اصولی مبارزه کنند و سبب افزایش عملکرد محصول شوند.

- شناخت علف هرز و نوع علف کش ها،
- انتخاب علف کش با توجه به طیف علف های هرز موجود در مزرعه،
- انتخاب روش صحیح سمپاشی،
-  رعایت زمان مناسب مبارزه،
- همراه با در نظر گرفتن توصیه های کارشناسان، از اصول مبارزه شیمیایی  علف های هرز می باشد.

علف کش ها را می توان بر اساس شکل  و طیف کنترل علف های هرز  به سه گروه تقسیم کرد:
1- پهن برگ کش
2-کشیده برگ کش
3-دومنظوره

نکات مهم در کاربرد علف کش ها:
1-    در صورت فراهم بودن شرایط جوی، بهتر است در اولین فرصت( که توصیه شده) از علف کش استفاده نمود ، چرا که با رشد علف هرز، از کارایی علف کش کاسته می شود

2- در شرایطی که گیاه زراعی دچار تنش خشکی ، سرما و کمبود مواد غذایی می باشد، به کار بردن علف کش ها، نتیجه خوبی نخواهد داشت.
3-آمیخته نمودن علف کش ها برای گسترش دامنه تأثیر ، باید بر اساس توصیه های کارشناسان باشد.
4- در مورد انتخاب نوع سمپاش ، نوع نازل ، میزان آب مصرفی و در مجموع کالیبراسون سمپاش باید دقت لازم  را بعمل آورده و از توصیه های کارشناسان استفاده کرد، چرا که در صورت رعایت نکردن موارد ذکر شده، از کارآیی علف کش کاسته می شود و گاه، بی تأثیر شدن سموم علف کش را در پی خواهد داشت.
5- به کار گیری علف کش ها( خصوصاً علف کش های هورمونی)بعد از مرحله ساقه دهی، سبب بروز خسارت به گندم می شود.

به منظور آشنایی بیشتر کشاورزان گرامی، علف های هرز غالب استان و علف کش های رایج معرفی می شوند.
برای انجام به موقع مبارزه شیمیایی، در تصاویر نشریه ، مرحله رشدی مناسب در علف های هرز پهن برگ (4 تا 6برگی)به منظور مهار به موقع و نحوه شناسایی کشیده برگ ها، ارائه گردیده است.

شناسایی علف های هرز کشیده برگ
علف های هرز کشیده برگ در مراحل اولیه با مقایسه محل ساقه آغوشی برگ و وجود یا عدم وجود گوشواره و بلندی زبانک، قابل شناسایی می باشند.

   (Avena spp) یولاف
تیره: گندمیان
دوره زندگی: یک ساله
دوره گل دهی : تابستان
مهار شیمیایی در مزرعه : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، سافیکس، اسرت، آونج، پوماسوپر، آپیروس، توتال، شوالیه، آکسیال.

(Loliom spp)چچم
تیره: گندمیان
دوره زندگی: یک ساله
مهار شیمیایی در مزرعه گندم: استفاده از سموم  تاپیک، ایلوکسان، گراسب، پوماسوپر، شوالیه، آپیروس، توتال، آکسیال.
آرد حاصل از بذر چچم ، موجب سردرد ، تهوع و مسمومیت می شود.

(Hordeum spp)جوموشی  
تیره: گندمیان
دوره زندگی: یک ساله
کنترل شیمیایی در مزرعه گندم: اکثر سموم  علف کش بر روی این علف هرز  کارایی ندارند. با این وجود، علف کش های آپیروس و  توتال ، قادر به مهار نسبی این علف هرز هستند

(Phalaris spp)فالاریس  
تیره: گندمیان 
دوره زندگی: یک ساله
مهار شیمیایی در مزرعه گندم: : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، گراسپ، پوماسوپر، آپیروس، توتال، شوالیه، آکسیال

(Bromus spp)بروموس  
تیره: گندمیان 
دوره زندگی: یک ساله
مهار شیمیایی در مزرعه گندم: : علف کش آپیروس، توتال، آکسیال

(Setaria spp)دم روباهی- ارزن وحشی  
تیره: گندمیان 
دوره زندگی: یک ساله
مهار شیمیایی در مزرعه گندم: : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، گراسپ، پوماسوپر، آکسیال

( secale spp)چاودار
تیره :گندمیان
متأسفانه به علت شباهت های زیادی که چاودار با گندم دارد، علف کش مناسبی برای کنترل آن در مزارع گندم وجود ندارد. با توجه به کاهش محصولی که این علف هرز در مزارع گندم ایجاد می کند، لزوم کنترل آن با روش های مکانیکی و زراعی، بیش از پیش احساس می شود.
پس از برداشت گندم، بذر چاودار بر سطح خاک می ریزد. ضمن آنکه مقداری نیز همراه با محصول برداشت می شود که دستگاه های بوجاری موجود، قادر به جداسازی بذور چاودار از گندم نمی باشد. از طرفی اکثر کشاورزان گندم کار، گندم بذری مزارع را، خود،  تأمین کرده و از همان بذرهای آلوده استفاده نموده و سبب گسترش آلودگی می شوند. 
توصیه می شود برای جلوگیری از گسترش آلودگی مزارع به چاودار، بذرهای عاری از علف های هرز چاودار، در اختیار کشاورزان قرار گیرد.
اگر مزرعه پس از برداشت محصول گندم به حال آیش گذاشته می شود، بهتر است هیچ گونه عملیات زراعی  مثل شخم صورت نگیرد و تا سال آینده به حالت خود رها شود تا در اثر کمبود رطوبت ، علف های هرز موجود از بین برود.
-    ابیاری مزرعه پس از برداشت محصول گندم
-    سپس شخم سطحی، 15 تا 20 روز پس از آبیاری (زمانی که بذرهای چاودار سبز شده باشد) 
-    و در نهایت اجرای عملیات آماده سازی زمین برای کشت محصول بعدی، روش دیگر مبارزه زراعی با این گیاه است.

سموم کشیده برگ کش

ملاحظات زمان مصرف دز توصیه شده- لیتر در هکتار نام سم
      مرحله  2تا 4برگی علف هرز     2.5 ایلوکسان
    مرحله سه برگی تا  اوایل ساقه رفتن گندم     3  سافیکس بی دبلیو
    این علف کش در مزارع جو توصیه نمی شود     مرحله 2 برگی علف هرز تا  اواسط  پنجه دهی آن 0.6-0.8 تاپیک
    این علفکش درصورتی که دارای ایمن کننده جو باشددر مزارع جو توصیه می شود               مرحله 2 برگی علف هرز تا  اواسط  پنجه دهی آن 0.8-1 پوماسوپر
برای مهار یولاف ، برخی از ارقام جو نسبت به این علف کش حساس می باشند در اوایل مرحله رویش علف هرز تا  اواسط  پنجه دهی آن آونج
    . مرحله اوایل رویش علف هرز(4-2 برگی)تا پنجه دهی آن

1/2لیترعلف کش یا 1لیتر علف کش با 5/.درصد حجمی روغن ولک یا آتیلاس

گراسپ
تا60روزپس از مصرف علف کش ، از چرای دام اجتناب گردد     مرحله 2 برگی علف هرز تا اواسط پنجه زنی آن

450میلی لیتربه همراه مویان           Adigor 

    آکسیال

 سموم علف کش دو منظوره

ملاحظات زمان مصرف دز توصیه شده- لیتر در هکتار نام سم  
در تناوب از کشت زراعت های حساس نظیر چغندر و کلزا ، عدس،  پایین باید با احتیاط انجام گیرد  PHخلرخصوصاً در زمین های با     مرحله5-2برگی گندم و4-1برگی یولاف وحداکثر6برگی شلمی وخردل وحشی    2- 2.5 آسرت
   علف کش در مزارع جو توصیه نمی شود و اثر عمده آن برروی   بروموس، شاهتره، گندمک، هفت بند، خاکشیر ،کیسه کشیش .در تناوب از کشت چغندر آفتابگردان وسورگوم خوداری شود  و نخود. لوبیا. عدس. کلزا. سیب زمینی.ذرت وسویا  قابل کشت می باشد     از دو برگی گندم تا تشکیل دومین میانگره ومراحل اولیه رویش(2تا5برگی) علف هرز     26.6
 گرم همراه یک لیتر ماده همراه
آپیروس
    در تناوب ازکشت محصولات زراعی مانندذرت.آفتابگردان.چغندرقند و سویا خوداری شود .کشت برنج.کنجد.گلرنگ.سیب زمینی و پنبه بدون مانع است     از دو برگی گندم تا انتهای پنجه زدن و مراحل اولیه رویش علف هرز(2-6برگی پهن برگ ها تا اواسط پنجه کشیده برگ) 350- 400
گرم
شوالیه
  این علف کش برای تناوب گندم ،پنبه وگندم توصیه وکشت ذرت وسورگوم درفصل بعداز استفاده ازتوتال توصیه نمی شود     ازابتدا تا انتهای پنجه زنی گندم ودرمرحله2تا4برگی علف هرز 
 40
گرم 
توتال
       از طریق جوانه بذر در حال رشد ، ریشه و برگ جذب می شود قبل از  رویش  علف هرز    2 - 2.5 پنتر


  

علفهای هرزپهن برگ

(Anthemis sppبابونه (  
تیره: کاسنی 
دوره زندگی: یک‌ساله
دوره گل دهی: تابستان تا پاییز
کنترل شیمیایی :گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

 (Roemeria sppشقایق،گل عروسک ( 
تیره: شقایق 
دوره زندگی: یک‌ساله زمستانه
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Rapistrum sppشلمی  (
تیره: شب بو 
دوره زندگی: یک‌ساله با رویش زمستانه
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

(Sinapis spp)خردل وحشی  
تیره: شب بو 
دوره زندگی: یک‌ساله با رویش زمستانه
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

 (Sisymbrium spp)خاکشیر تلخ
تیره: شب بو 
دوره زندگی: یک‌ساله با رویش زمستانه
کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Convolvulus sppپیچک(
تیره: نیلوفر 
دوره زندگی: چند ساله
کنترل شیمیایی: توفوردی+ام ث پ آ، بروموکسنیل،آسرت، گرانستار

( Fumaria spp)شاهتره
تیره: شاهتره
دوره زندگی: یک‌ساله زمستانه دوره گل دهی بهار تا پاییز
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت


(Lactuca sppکاهوک وحشی(
تیره: شب بو 
دوره زندگی: یک‌ساله با رویش زمستانه
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Capsella  spp)کیسه کشیش 
تیره: شب بو 
دوره زندگی: یک‌ساله با رویش زمستانه
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت


(Silene sppصابونک(
تیره: میخک
دوره زندگی: یک‌ساله زمستانه
کنترل شیمیایی:برومایسید ،گرانستار، توفوردی+ام ث پ ا ،  توتال،  اپیروس ، برومو کسینیل

(Alhagi sppخارشتر(
تیره: بقولات
دوره زندگی: چند ساله (معمولاً در سال اول قادر به تولید گل نمی‌باشد )
با توجه به اینکه خارشتر از علف های هرز مزاحم عملیات برداشت گندم محسوب می شود، بهترین زمان مبارزه ، بعد از برداشت و زمان آیش است.(حتماً با راهنمایی کارشناسان انجام شود)
این گیاه تابستانه بوده و معمولاً در اواخر فصل رشد گندم ظاهر می شود . در این موقع، استفاده از علف کش های موجود ممکن نیست. بنابراین تدابیر زیر می تواند تا حدودی در مهار اینگونه علف های هرز مؤثر باشد.
روش های کنترل  خارشتر: بعد از برداشت گندم استفاده از "22 لیتر علف کش توفوردی + 44 لیتر رانداپ" و همچنین شخم عمیق عمود بر هم در گرم ترین ماه های سال تا حد زیادی در کنترل این گیاه مؤثرند . در مواقعی که سایر عملیات امکان پذیر نیست، قطع اندام های هوایی گیاه در زمان گلدهی می تواند اثر خوبی داشته باشد.

 ( Glycyrrhaza  spp)تلخه بیان
تیره: بقولات
دوره زندگی: چند ساله ( جوانه زنی در بهار و گل دهی در اردیبهشت تا خرداد می‌باشد) .
مصرف این گیاه توسط دام‌ها  به ویژه گوسفندان، علاوه بر مسموم کردن حیوان، سبب تلخ شدن شیر و غیر قابل مصرف شدن آن می شود
کنترل شیمیایی:توفوردی+ام ث پ ا .


(Polygonum spp)هفت بند
تیره: هفت بند
دوره زندگی: یک  ساله
کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل.

(Malva sppپنیرک(
تیره:پنیرک
دوره زندگی:  یک‌ساله یاچند‌ساله 
کنترل شیمیایی در مزرعه گندم :اولویت با توفوردی+  ام ث پ آ،بعد از آن بکارگیری بروموکسینیل و گرانستار.


(Galiom sppبی تی راخ(
تیره: روناس
دوره زندگی : یک ساله، ساقه بالا رونده، خشن و چسبناک.
کنترل شیمیایی: آسرت ، بروموکسینیل، توفوردی +ام ث پ آ، گرانستار.

(Acroptilon )تلخه
تیره:کاسنی
دوره زندگی:  چند ساله
کنترل شیمیایی: اولویت با  توفوردی +ام ث پ آ، و بعد بکارگیری برومو کسینیل، گرانستار.

(Chenopodium  spp)سلمک
تیره : سلمک
دوره زندگی: یک‌ساله 
کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت.

(Lamium sppغربیلک(
تیره: شب بو
دوره زندگی: یک  ساله 
دوره رویش : در تمام طول سال خصوصاً پاییز
کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل،آسرت.

(Rumex sppترشک(
تیره: هفت بند
دوره زندگی:  چند ‌ساله 
کنترل شیمیایی: توفوردی +ام ث پ آ.


(Cardaria  sppازمک(
تیره: شب بو 
دوره زندگی: چند ساله
دوره رویش : در بهار و گل دهی در اواخر بهار تا تابستان 
کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل آسرت.

(Stellaria spp )گندمک
تیره: میخک
دوره زندگی: یک‌ساله زمستانه یا بهاره.
کنترل شیمیایی در مزرعه گندم : آسرت ، بروموکسینیل، توفوردی+ام سی پی آ،  گرانستار.

سموم پهن برگ کش

    ملاحظات   زمان مصرف دز توصیه شده – لیتر در هکتار  نام سم
    مصرف علف کش بعد از مرحله ساقه، سبب خسارت به محصول می شود.     دو تاسه پنجه ای تا قبل ازبه ساقه رفتن محصول    1.5-2 توفوردی +ام  ث  پ آ
    کارایی علف کش با بزرگ شدن علف هرز کاهش می یابد ، پوشش کامل سمپاش برای حداکثر کارایی آن ضروری است     دو تاسه پنجه ای تا قبل ازبه ساقه رفتن محصول و2تا 4برگی علف هرز     2.5 بروموکسینیل
    فاصله آخرین سمپاشی تا برداشت یا چرای دام حداقل14روز     ازاوایل پنجه دهی تا قبل از ساقه رفتن گندم     1.5 برومایسید آ + ام
    کارایی علف کش با بزرگ شدن علف هرز کاهش می یابد ، استفاده ازمویان ها، کارایی آن را افزایش می دهد0  قابل اختلاط  با اکثر کشیده برگ کش ها     بعد از دو تا  قبل ازظهور برگ پرچمی در گندم    10- 20
 گرم
گرانستار
    درتناوب زراعی به دلیل اثر ماندگاری این سم باید یونجه، پنبه، آفتابگردان. ذرت، هندوانه و گندم کشت  نمود     پنجه دهی گندم   -00-  250
 گرم
لوگران اکسترا

کشاورزان عزیز:
قبل از به‌ کارگیری سموم علف‌کش، به ‌منظور جلوگیری از هرگونه خسارت به محصول گندم خود و کارآیی بهتر سموم، به کارشناسان کلینیک‌های خصوصی یا دولتی در شهرستان‌ها مراجعه فرمائید.

کشاورز عزیز:
علف های هرز ، یکی از عمده ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد در واحد سطح مزارع می باشد.
طبق آخرین آمارهای ارائه شده، در صورت عدم کنترل علف های هرز ، حدود 25% از عملکرد مزارع گندم ، کاسته می شود . همچنین به دلیل وجود بقایای علف های هرز، کیفیت محصول و عملیات برداشت آن دچار مشکل می شود.
علیرغم آشنایی نسبی کشاورزان با علف های هرز، متأسفانه شناسایی آنها (به خصوص علف های هرز باریک برگ) در مراحل اولیه رشد، یعنی زمان مناسب مبارزه، دشوار است.
پس، استفاده از امکانات آموزشی و ترویجی برای شناسایی و ارائه روش کارآمد مبارزه، الزامی است.


برچسب‌ها: علف های هرز, گندم, سمپاشی

+ نوشته شده در  سه شنبه بیست و دوم فروردین ۱۳۹۶ساعت 20:20&nbsp توسط دکتر افشین جاوید  | 

اپلیکیشن کوددهی+ خرید بسته صد فایل کشاورزی...
ما را در سایت اپلیکیشن کوددهی+ خرید بسته صد فایل کشاورزی دنبال می کنید

برچسب : شناسایی, نویسنده : keshavarzi1iran بازدید : 189 تاريخ : سه شنبه 23 آبان 1396 ساعت: 15:36